دوبله در صنعت سینما بسیار حساس است و تأثیر بسیار مهمی بر موفقیت یک اثر هنری دارد. علاقه‌مندان به هنر دوبله باید دانش، مهارت و قابلیت‌های ویژه‌ای را کسب کنند تا پس از دریافت مدرک معتبر بتوانند به بازار کار وارد شوند. اما هنر دوبله چیست؟ دوبله چگونه انجام می‌شود؟ دوبلاژ یک فیلم شامل چه مراحلی است؟ منظور از مهارت‌های لازم برای انجام دوبله چیست؟
می چند در این مقاله به معرفی هنر دوبله پرداخته است تا مراحل مختلف انجام آن را معرفی کند. همچنین مهارت‌های مختلفی که یک دوبلور موفق باید داشته باشد را معرفی می‌کند.
سرفصل‌های محتوا
تعریف دوبله – دوبله چیست؟
دوبله از واژه‌ی فرانسوی Doublage اقتباس شده است و منظور از آن قرار دادن صدای دوبلور (صداپیشه) به‌جای صدای بازیگران اصلی است. نخستین بار در سال 1309 شمسی، در کشورهای فرانسه، ایتالیا و انگلستان از هنر دوبله برای صداگذاری بر روی فیلم‌های صامت قدیمی استفاده شد. این هنر در سال 1320 وارد ایران شد.(اطلاعات بیشتر در این زمینه را در ورود و تحول هنر دوبله در سینمای ایران بخوانید.)
دوبله را می‌توان به‌صورت هم‌زمان و غیر هم‌زمان انجام داد. در دوبله هم‌زمان صدای دوبلور باید با حرکات لب بازیگران اصلی هماهنگ باشد؛ اما در دوبله غیر هم‌زمان، انطباق صدای دوبلور با حرکات لب شخصیت‌های اصلی ضروری نیست. امروزه دوبله فیلم‌های مستند، سریال‌ها و فیلم‌های داستانی به‌صورت غیر هم‌زمان انجام می‌شود.
اما چرا دوبله و صداگذاری انجام می‌شود؟ اگر زبان‌اصلی مکالمات ضبط‌شده در فیلم برای بینندگان ناآشنا باشد، دوبله به زبان مادری و آشنا برای آن‌ها انجام می‌شود؛ اما گاهی هم پیش می‌آید که صداهای ضبط‌شده بی‌کیفیت هستند یا امکان ضبط برخی صداها در حین فیلم‌برداری ممکن نیست، در این حالت هنر دوبله می‌تواند این نقص را برطرف نماید. درواقع دوبله آخرین فرصت را به سازندگان فیلم برای جلوگیری از آشکار شدن نقص‌های موجود در آن اثر هنری اعطا می‌کند.
در فرآیند ساخت یک فیلم، دوبله آخرین مرحله است. به گفته گراهام وی هارتاستون، دوبله هنر ظریف و نهایی در فیلم‌سازی است که تمام قوت یک اثر هنری به آن وابسته است اما از دید عموم ناظران پنهان است و حتی برخی آن را بخشی از خود فیلم به‌حساب نمی‌آورند!!
ورود و تحول هنر دوبله در سینمای ایران
در جریان جنگ جهانی دوم، که در حدود دهه بیست شمسی بود، مردم ایران اخبار جنگی را با توضیح به زبان فارسی دنبال می کردند. در این سالها، فیلم های غیر ایرانی با میان نویسی به زبان فارسی نمایش داده می شد.
در تاریخ 5 اردیبهشت‌ماه سال 1325 شمسی، در سینما کریستال نخستین فیلم فرانسوی دوبله‌شده به زبان فارسی به روی پرده رفت و همه را به تعجب واداشت. در آن سالها تماشای فیلم غیر ایرانی به زبان فارسی بسیار هیجان‌انگیز محسوب می‌شد. درواقع می‌توان ورود هنر دوبله به سینمای ایران را همان سال 1325 دانست که بانی این امر دکتر اسماعیل کوشان بود. البته در آن سالها امور فنی مربوط به دوبلاژ فیلم در خارج از ایران صورت می‌گرفت.
پیش از ورود این فیلم فرانسوی به نام دختر فراری، اولین استودیوی دوبله فیلم توسط شاهپور مبینی، منصور مبینی، هوشنگ کاوه و امیرحسین دهلوی با نام ایران نو فیلم تاسیس شده بود، اما کمبود امکانات فنی موجب شد که درست در زمانی که این فیلم اکران شد این استودیو آمادگی دوبله را بیابد.
در آن زمان، دوبلاژ فیلم های ایرانی در کشورهای ترکیه، فرانسه، ایتالیا و … انجام می شد. اولین فیل خارجی که در ایران دوبله شد، یک فیلم فرانسوی با عنوان جای پا در برف بود که در استودیو ایران نو فیلم دوبله شد و با نام مرا ببخش در سینما پارک و سینما دیانا به نمایش درآمد.
پس از آن در سال 1353، انجمن گویندگان فیلم تاسیس شد. این انجمن موفق شد تا دستمزد دوبلورها را تا چهل درصد افزایش داده و مطالبات عقب مانده دوبلورها را دریافت کند.
دوبلور های (صدا پیشگان) برجسته ایرانی + صدا
دوبلور های (صدا پیشگان) جوان ایرانی + صدا
دوبله شامل چه مراحلی است؟
تا اینجا با هنر دوبله آشنا شدیم، اما انجام دوبله چه مراحلی را شامل می‌شود؟
مرحله اول : در این مرحله باید مکالمات فیلم به زبان موردنظر ترجمه شود. نکته مهم در ترجمه فیلم نسبت به ترجمه متن‌های معمولی آن است که تعداد کلمات در زبان مقصد باید به تعداد کلمات در زبان مبدأ نزدیک باشد.
مرحله دوم : بر اساس میزان دانش، مهارت و تسلط افراد حاضر در گروه، سرپرست گویندگان یا مدیر دوبلاژ باید انتخاب گردد. مدیر دوبلاژ متن‌های ترجمه‌شده را بررسی می‌کند و در صورت نیاز ویرایش خواهد کرد.
مرحله سوم : مدیر دوبلاژ تصمیم می‌گیرد که هر دوبلوری مسئولیت کدام شخصیت فیلم را بر عهده بگیرد. او بر اساس شخصیت‌های فیلم و خصوصیات ظاهری آن‌ها، این انتخاب‌ها را ترتیب خواهد داد.
مرحله چهارم : در استودیو و زیر نظر مدیر دوبلاژ، صداهای ضبط شده بر روی فیلم موردنظر ترکیب می‌شود.
یک دوبلور باید چه توانایی‌ها و مهارت‌هایی داشته باشد؟
در بخش قبلی اشاره‌ای داشتیم بر دانش، مهارت و تسلط افرادی که در گروه دوبله فعالیت داشتند. حتماً می‌پرسید منظور از مهارت‌هایی که دوبلور باید داشته باشد چیست؟
گفتیم که دوبله هنر صداست پس در اولین قدم یک دوبلور موفق باید صدای خوبی داشته باشد. خوب بودن صدا از دو منظر موردبررسی قرار می‌گیرد؛ فیزیکی و هنری.
در جنبه فیزیکی خوب بودن صدا به پارامترهای سرعت، دامنه، بسامد و طول‌موج صدای دوبلور توجه می‌شود.
از طرف دیگر از جنبه هنری پارامترهای رنگ صدا، وسعت صدا و حجم صدا بسیار اهمیت دارد. درباره رنگ صدا باید بگوییم که مانند اثرانگشت منحصربه‌فرد است و تأثیر قابل‌توجهی در انتقال حس دل‌نشینی صدا به مخاطب دارد. میزان رسایی و شفافیت صدا با پارامتر حجم صدا تعیین می‌شود و درواقع به معنی آن است که مخاطب برای درک صدای دوبلور به‌زحمت نیفتد.
اما جدا از تمام مهارت‌های لازم برای دوبلور شدن، استعداد ذاتی شخص نقش بسیار مهمی در موفقیت او دارد؛ زیرا این مهارت‌ها را نمی‌توان مانند هر مهارت دیگری با تمرین و تکرار به دست آورد. پس به توصیه پیشکسوتان هنر دوبله، ابتدا در یک تست دوبلاژ میزان مهارت ذاتی فرد تعیین می‌شود. سپس در صورت مستعد بودن می‌تواند در کلاس‌های دوبله شرکت کرده و مهارت‌های خود را پرورش دهد. در پایان این کلاس ها، مدرک معتبر به این افراد اعطا شده و می توانند وارد بازارکار شوند.
تفاوت دوبله با نریشن
دوبله و نریشن به طور کلی با همدیگه تفاوت دارند، از نظر محل قرار گیری میکروفون، نوع و سبک ضبط صدا، نوع روایت و … همگی تفاوت های خاصی دارند.
در مقاله نریشن چیست؟ خیلی کاملتر این مبحث رو بررسی کردیم، پیشنهاد می‌کنم آن مقاله را بررسی کنید.
جمع‌بندی
دوبله هنر صداست و نهایی‌ترین مرحله در ساخت فیلم است. این صنعت در سال 1931-1930 میلادی آغاز به کار کرد و در سال 1325 شمسی نخستین فیلم دوبله شده به زبان فارسی در ایران به نمایش درآمد. تجربه تماشای یک فیلم غیر ایرانی به زبان فارسی، برای تماشاچیان بسیار هیجان‌انگیز بود. در آن زمان دوبله فیلم‌های ایرانی در خارج از ایران انجام می‌شد، اما با تلاش جمعی از هنرمندان ایرانی این عرصه درنهایت انجمنی ویژه هنر دوبله در ایران تأسیس شد.
در این مقاله به مراحل مختلف انجام دوبلاژ فیل و همچنین مهارت‌هایی که یک دوبلور حرفه‌ای و موفق باید داشته باشد، اشاره کردیم. گفتیم که لازمه قدم گذاشتن در عرصه هنر دوبله، داشتن استعداد ذاتی است، بنابراین فردی که این استعداد ذاتی را داشته باشد می‌تواند با شرکت در دوره‌های آموزشی دوبله مهارت‌های لازم را بیاموزد. هم چنین می چند در مقاله ابزارهای لازم برای دوبله و صداگذاری به معرفی کامل ابزارهای لازم برای انجام دوبله پرداخته است .
می چند در این مقاله هنر دوبله را به شما معرفی می‌کند، تا با مراحل مختلف انجام دوبلاژ آشنا شوید. اگر قصد دارید در آینده به یک دوبلور حرفه‌ای تبدیل شوید، می‌توانید با مطالعه این مقاله در خصوص مهارت‌ها و توانایی‌های یک دوبلور آشنا شوید.
منابع:
دیدگاهتان را بنویسید